Grajewska Izba Historyczna - "Eksponat miesiąca"

Legitymacja pracownicy Nadwiślańskich Kolei Żelaznych z 1910 r.

Jako eksponat marca prezentujemy legitymację pracownicy Nadwiślańskich Kolei Żelaznych z 1910 r.
Dokument został wystawiony 1 listopada 1910 r. dla Zofii Ksepko. Jest on wykonany z płótna o barwie zielonej, ma wymiary 179 x 134 mm i jest składany w pół, w związku z czym można wyróżnić 4 „strony”. Dokument zawiera czarne nadruki, dodatkowo wypełniony jest pismem odręcznym, całość w języku rosyjskim.

Książka z biblioteki Gimnazjum im. Mikołaja Kopernika w Grajewie

W tym roku obchodzimy podwójną rocznicę związaną z Mikołajem Kopernikiem – 19 lutego mija 550 lat od jego urodzin, zaś 21 maja 480 lat od jego śmierci. Dlatego jako eksponat miesiąca lutego proponujemy książkę z pieczęciami Grajewskiego Gimnazjum imienia Mikołaja Kopernika.

Jest to „Pamiętnik Mierosławskiego (1862-1863)” wydany przez Instytut Wydawniczy „Bibljoteka Polska” w Warszawie w 1924 r. Książka ma 225 mm wysokości, 150 szerokości oraz 17 mm grubości grzbietu. Jest oprawiona w płócienno-tekturową okładkę w kolorze ciemnozielonym.

Odznaka Pamiątkowa Sejmu Ustawodawczego 1919–1922   

grajewskiego posła Jana Zyskowskiego

Jako eksponat miesiąca stycznia proponujemy Odznakę Pamiątkową Sejmu Ustawodawczego, którą otrzymał pierwszy poseł związany z Grajewem – Jan Zyskowski.

Książeczka wkładowa z okresu II RP

– Komunalnej Kasy Oszczędności powiatu szczuczyńskiego w Grajewie

Grajewska Izba Historyczna jako eksponat grudnia prezentuje książeczkę wkładową Komunalnej Kasy Oszczędności powiatu szczuczyńskiego w Grajewie, pochodzącą z okresu II Rzeczpospolitej.

Książeczkę wydrukowano w 1929 roku została nakładem czasopisma „Oszczędność” (Warszawa, ul. Napoleona 7) w Zakładach Graficznych „Nasz Sklep – URANIA” S.A. Całość dokumentu liczy 16 ponumerowanych stron zszytych w tekturowej okładce. Książeczka ma wymiary 100 x 155 mm.

Żelazne zwieńczenie z drewnianego krzyża przydrożnego z przełomu XIX i XX w.

Grajewska Izba Historyczna jako eksponat miesiąca listopada proponuje kuty, żelazny krzyż, będący zwieńczeniem drewnianego krzyż przydrożnego.

Przedmiot został wykonany z żelaza. Został wykuty zapewne przez jakiegoś miejscowego kowala w lokalnej kuźni na przełomie XIX i XX wieku. Poszczególne elementy nie są wykonane zbyt dokładnie.

Krzyż ma 400 mm wysokości oraz 215 mm szerokości. Zwieńczenia boczne belki poziomej i górne belki pionowej ma formę stylizowanych trójlistnych zakończeń w formie trapezowej. Z miejsca przecięcia belek odchodzą stylizowane faliste promienie (zachowały się 3) o długości ok. 190 mm. W dolnej części belki pionowej przynitowany jest półksiężyc z ramionami skierowanymi ku górze. Wszystkie elementy łączone są ze sobą za pomocą metalowych, zakuwanych nitów. W dolnej części krzyż zwęża się w formę „szpikulca”, który służył do wbicia w drewnianą belkę krzyża.

Eksponat jest w stanie dobrym i jest przykładem lokalnych tradycji religijnych i zdobniczych, które odchodzą w zapomnienie.

Książka z okresu II RP z biblioteki Komisariatu Straży Granicznej w Grajewie

Grajewska Izba Historyczna jako eksponat miesiąca października proponuje książkę „Demon Erytrei” autorstwa Edmunda Bartoszka, należącą w okresie II RP do Komisariatu Straży Granicznej w Grajewie.

Książka została wydana w 1936 r., a jej wydawcą był Stanisław Cukrowski (Warszawa : Zakł. Graf. Drukprasa). Akcja sensacyjnej powieści dzieje się w czasie II wojny włosko-abisyńskiej w 1935 roku.

Została oprawiona introligatorsko w sztywna kartonową okładkę z płóciennym grzbietem, w związku z czym nie ma oryginalnej okładki. Jej wymiary zewnętrzne to 183 x 125 mm i 25 mm grubości.

Odznaka pułkowa 9 Pułku Strzelców Konnych 

z ekshumacji w okolicach Domanowa

Jako eksponat miesiąca września proponujemy odznakę żołnierską 9 Pułku Strzelców Konnych im. Gen. Kazimierza Pułaskiego, pochodzącą z ekshumacji żołnierzy poległych we wrześniu 1939 r. w okolicy miejscowości Pruszanka (gmina Brańsk), która była prowadzona w 1998 r. Odznaka została przekazana do zbiorów GIH w 2001 r. przez przedstawiciela Straży Granicznej, która prowadziła badania - mjr Kajetana Szczepańskiego.

W sierpniu jako eksponat miesiąca proponujemy „kapsle” z grajewskich fabryk kleju z początku XX wieku. Są one najprawdopodobniej związane z fabryką mączki kostnej i kleju „Białostocki i Antonowicz”. Eksponaty do zbiorów Grajewskiej Izby Historycznej przekazał Krzysztof Piotr Gutowski.

Książeczka harcerska Józefa Koleśnika z okresu II RP

 W tym miesiącu jako eksponat miesiąca proponujemy książeczkę harcerską z okresu II RP wystawiona na nazwisko Józefa Koleśnika. Eksponat ten został przekazany w 2003 r. do zbiorów ówczesnej Izby Pamięci Ziemi Grajewskiej przez Teresę Gajdowską-Malinowską. Dokument jest dość mocno zniszczony: kartki są luźne i pogięte, a papier pożółkły; okładki uległy wyraźnym przebarwieniom, na części stron widać plamy po kleju i przebarwienia.

Państwowa Odznaka Sportowa – klasa złota – okres II RP

 Grajewska Izba Historyczna jako eksponat miesiąca czerwca proponuje Państwową Odznakę Sportową klasy złotej z okresu II Rzeczpospolitej.

Eksponat został zakupiony do zbiorów GIH we wrześniu 2011 roku i jest eksponowany na ekspozycji poświęconej 9 Pułkowi Strzelców Konnych. Odznaki tego typu (różnych klas i kategorii) były powszechnie zdobywane przez żołnierzy 9 Pułku Strzelców Konnych oraz członków grajewskich stowarzyszeń sportowych i paramilitarnych (np. ZHP, Strzelec, Przysposobienie Wojskowe) aż do wybuchu II wojny światowej.